Soya ürünleri nelerdir?

Soya ürünleri, soya fasulyesi baz alınarak elde edilen ürünlerdir.

Aşağıda bildiğim ve Türkiye’de bulunabilen veya bizim damak tadımıza uygun olan soya ürünlerinden bahsedeceğim. Soya ile ilgili genel bir yazı arayanlar bu linke bakabilir: http://www.veganyemekler.com/soya-fasulyesi-ve-urunleri/

Yazdığım diğer yazılara ise buradan erişebilirsiniz: http://www.veganyemekler.com/yazilar/

1. Soya sütü

En çok kullanılan bitkisel süttür. Kıvamı, protein ve yağ içeriği inek sütüne çok benzerdir, sadece kolesterol içermez.   Soya fasülyesinin suda kaynatılıp ezildikten sonra, kabukları ve posası ayrılarak ezilmesinden ve sonra süzülmesinden  elde edilir. Önceden inek sütü kullandığınız hemen hemen her tarfite soya sütü kullanabilirsiniz. Soya sütünü artık Migros, Carrefour, Kipa, Real ve Macrocenter gibi büyük marketlerde ve tabii ki Vegan Dükkan’da bulabilirsiniz (http://vegandukkan.com/) Ancak dikkatli olun, Türkiye’deki soya sütlerinin çoğuna şeker ve/veya vanilya eklenmiştir.

 

 

2. Tofu

Tofu, soya fasülyesinden yapılan yüksek proteinli, peynire benzeyen bir ürün. İlk önce soya fasülyesi kaynatılıp kabukları ve posası ayıklanır ve soya sütü elde edilir. Sonra da cökertici bir madde kullanılarak (kalsiyum veya magnezyum bileşikleri, sirke, limon suyu, yosun (nigari), vb.) posa cökertilir ve bir kalıp içine konulup suyu süzüldüğünde tofu elde edilir. Yani tofu aslında bir çeşit soya peyniri, ama hayvansal peynirin içindeki zararlı proteinleri (kazein), büyüme hormonlarını, östrojeni, antibiyotikleri veya damar tıkayan yağlari içermez. Kolesterolsüz bir peynirdir yani. Evde de yapılabilecek bir şey ama biraz zaman alıyor, özellikle de soya sütünü de kendiniz yaparsanız, ve oldukça artımsız bir şey. Bizler için sevindirici haber şu ki artık Türkiye’de organik ve GDO içermeyen soya fasülyesinden üretilen yerli malı tofumuz var, hem de bir değil birkaç çeşit. Yerel soya üreticileri için Veggy, Everfresh ve EraSoy firmalarını ziyaret edebilirsiniz. Bu firmaların ürünlerini doğal ve organik marketlerde, ve Vegan Dükkan’da bulabilirsiniz.

Tofunun da çeşitleri var, üstelik de onlarca değişik ceşidi. Ancak Türkiye’de temel olarak üç çeşit var: Normal (sert) tofu, ipeksi (silken) tofu ve sürmelik tofu.

İpeksi tofu, tofunun suyunun süzülmemiş hali gibi düşünebilirsiniz. Aşırı yumuşaktır ve smoothielerde veya pudinglerde kullanılabilir, keklerde yumurta niyetine kullanılabilir. Sürmelik tofu ise ekmek veya kraker gibi şeylerin üzerine sürebileceğiniz, otlar ve baharatlar içeren, normal tofudan elde edilen ve kavanozda satılan bir üründür.

 

Tofuyu nasıl kullanacağınızı bilmiyorsanız, linkteki şu yazılarım ve tariflerim başlangıç noktası olabilir:

http://www.veganyemekler.com/tofu-nasil-yenir/

http://www.veganyemekler.com/soya-fasulyesi-ve-urunleri/

 

3. Edamame

Soya fasülyesinin taze hali. Bu soya ürünü en sağlıklı, en işlenmemiş soya ürünüdür. Ülkemizde yaygın olarak bulunmaz ancak Çin restoranlarında bulabilirsiniz. Suda haşlayıp tuzlayarak çerez gibi tüketilebilir, veya salatalara ve pilavlara eklenebilir.

 

4. Soya eti ve soya kıyması

Soya fasülyesinden tofu elde edildikten sonra bu kurutulur veya dondurulur. Sonra çözülüp tüm suyu süzülür ve baharatlar ve bitkisel maddeler eklenerek elastik dokulu bir kıvama getirilir. Bu aşamada buna soya eti denir. Daha küçük parçalara bölünmesiyle soya kıyamsı ortaya çıkar.

5. Tempeh (tempe)

Soya fasülyesinin tek başına veya başka tahıllar eklenerek fermente edilmesinden elde edilen yoğun bir besindir. Tadına alışmak zaman alsa da alışınca vazgeçilmez.

 

 

6. Soya peyniri

Soya sütüne bazen peynri kültürü bakterileri, bazen de kıvam arttırıcılar ve diğer bitkisel maddeler eklenerek peynir kıvamına getirilir. Türkiye’de henüz bulunmasa da dünyada yüzlerce çeşit vegan peynir vardır. Veganz isimli Alman kökenli vegan supermarket zincirinde 80’den fazla vegan peynir çeşidi bulunur.

 

7. Soya kreması

Soya sütünün daha yoğun ve daha yağlı bir versiyonu. Kremalı çorbalar, soslar ve dondurmalarda soya sütünden daha yoğun ve yağlı bir kıvam elde etmek için kullanabilirsiniz.

 

8. Soya filizi

Soya fasülyesinin filizlendirilmesinden elde edilir. En işlenmemiş, en çok vitamin içeren soya ürünlerinden biridir. Daha çok Asya mutfağında kullanılır. Salatalara veya sandviçlere eklenebilir.

 

9. Soya yoğurdu

Soya sütüne kültür bakterileri eklenerek yogurt haline getirilir. Vegan yoğurtların elde edilmesinde hayvansal yoğurttan alınan “çalacak” kullanılmaz. Onun yerine, hiç hayvansal ürüne bulaşmamış kültür bakterileri kullanılır.

 

 

 

10. Soya dondurması

Yine Türkiye’de bulunmayan, ancak dünyada yüzlerce çeşidi olan bitkisel dondurmalardır. Sadece vanilyalı, çikolatalı ve çilekli gibi standart aromalar değil, akla hayale gelmeyecek yüzlerce çeşitte olabilir.

 

11. Okara

Soya sütü yapımı aşamasında arta kalan soya fasülyesi posasına verilen isimdir. Asya kültürlerinde sıkça adı geçen, köfteden kurabiyeye kadar birçok tarifte kullanılabilecek bir maddedir.

 

12. Soya lesitini

Bir emülgatör çeşididir, yani yağ ile suyun karışmasını sağlayan doğal bir maddedir. Daha çok abur cubur yapımında kullanılır. Vegan restoran mutfaklarında en çok dondurma yapımında kullanıldığına şahit oldum. Türkiye’de de var ancak GDO’lu olmaya en yatkın soya ürünlerinden biridir, alırken dikkat edin.

 

13. Soya sosu

Soya taneleri, kavrulmuş veya öğütülmüş tahıl (genellikle buğday) ve suyu kaynattıktan sonra fermente edip suyunu süzerek zahmetle elde edilen sostur. Çok yüksek randa tuz içerir. Daha az tuzlu alternatifler için aynı zamanda genellikle glutensiz olan tamari’yi deneyebilirsiniz. Soya sosu artık her köşebaşı bakkalında bulunabiliyor. Soslara ve tofuyu marine etmek için kullanabilirsiniz.

 

14. Soya yağı

Soya fasülyesinin preslenmesinden elde edilen yağdır. GDO’lu olma olasılığı en yüksek olan soya ürünüdür. Alırken GDO’suz veya organic olanlarını tercih ve talep edin.

 

15. Soya unu

Soya fasülyesinin kavrulup öğütülmesinden elde edilen undur. Protein içeriği yüksek bir un olduğundan yapıştırıcı olarak, yumurta niyetine kullanılabilir.

 

16. Soya çerezi

Soya fasülyesinin bazen tek başına, bazen sıvı yağ ve bazen de tuz eklenerek kavrulmasından elde edilen, leblebi türü çıtır çerezlik halidir.

 

17. Soyalı fıstık

Etrafı beyaz yumurtayla kaplıymış gibi görünen çerezlik fıstık türüdür. Genellikle soya unu kullanılarak yapılır ve içeriği bitkiseldir. Ancak bilmediğiniz bir yerden alışveriş yaptığınızda her ihtimale karşı siz yine de sorun içeriğini. (Not: En son sorduğumda Tuğba kuruyemişçisindekiler vegandı.)

 

18. Miso

Soya fasülyesinin veya diğer baklagil veya tahılların (nohut, pirinç, esmer pirinç, vs.) ezilip fermente edilmesiyle elde edilen macunumsu, mayhoş kokulu ve az ama kendine özgü bir tadı olan soya ürünüdür. Kış çorbalarında (tavuk suyu yerine), salata soslarında iyi gider.

 

19. Soya eti ürünleri

Soya fasülyesinin işlenmesiyle elde edilen ürünlerdir. Genellikle soya fasülyesi tofu kıvamına getirildikten sonra dondurulup tekrar çözülerek elsatik kıvama getirilir, ve özel makinelerle yoğurulup istenilen doku elde edilir ve baharatlanır. Türkiye’de henüz çok az sayıda et alternatifi soya ürünü var, ve var olanların hepsini Veggy firması üretiyor. Şu andaki seçenekler arasında vegan şnitzel, vegan köfte, vegan şiş kebap var ( Siz bu yazıyı okuduğunuzda çeşitler artmış olabilir.

 

20. Soya proteini tozu

Soya protein izolatı da denilen bu ürün soya fasülyesinin protein kısmı ayrıştırılarak elde edilen işlenmiş bir maddedir ve protein içeriği çok yüksektir (%90 oranlarında). En sağlıklı beslenmede protein oranının %10 oranında olduğu göz önüne alınınca bu oldukça yüksek bir orandır. Vücut geliştirmede ve ağır spor yapanların kas yapımında sıklıkla kullanılır. Una benzeyen toz şeklindedir ve smoothielere veya içeceklere katılabilir. Fazla kullanılmasını tavsiye etmiyorum (ağır spor yapan veya vücut geliştiren biriyseniz bir uzmanın denetiminde kullanabilirsiniz). Yapılan tüm soya araştırmaları içinde en olumsuz sonuçlar bu madde kullanıldığında ortaya çıkmıştır.

 

Tüm bu ürünlere ek olarak Asya mutfaklarında kullanılan ve pek aşina olmadığım türlü çeşitli soya ürünü var. Unuttuğum veya bilmediğim ürünler varsa, bu yazıya yorum olarak bırakırsanız çok sevinirim.

Peki ya siz? Soya ürünü kullanıyor musunuz? Yukarıdaki soya ürünlerinden en çok hangilerini kullanıyorsunuz?

(“Soya hakkında bilmeniz gereken her şey” yazı dizisini e-mail adresinize almak istiyorsanız buraya tıklayın .)

 

Comments

comments